Kopenhaga, Hamburg, Oslo i Rotterdam pokazują, że dawne porty i stocznie potrafią stać się wizytówkami miast. HafenCity w Hamburgu łączy mieszkania, biura i kulturę z bulwarami; kopenhaskie Christianshavn pielęgnuje sieć kanałów, jednocześnie otwierając się na gastronomię i usługi. Oslo, realizując program Fjord City, przekształciło zaplecza stoczni w pas promenad, a Rotterdam spiął brzegi Mozy rozwojem Kop van Zuid i nowymi mostami, całkowicie odświeżając swój wizerunek. Wspólny mianownik? Przemyślane łączenie funkcji, etapowe planowanie i szacunek dla historii miejsca.
Nadodrze i Szczepin: od zaplecza poprzemysłowego do codziennego spaceru
Życie Wrocławia od zawsze toczy się wokół Odry, lecz po 1989 r. wiele nadbrzeżnych lokalizacji straciło dynamikę. Zapaść żeglugi towarowej, ograniczenie funkcji portowych i konsekwencje powodzi z 1997 r. sprawiły, że inwestycje przesunęły się w stronę bezpieczeństwa przeciwpowodziowego, a nabrzeża – szczególnie przy Porcie i Kanale Miejskim – popadły w wieloletnią stagnację.
Dziś Nadodrze wraca do formy. Modernizacja ul. Pomorskiej i placu Staszica, rozpoczęta w 2023 r., uspokoiła ruch, poszerzyła chodniki i uporządkowała zieleń. Zakres robót obejmuje ok. 1 km torowiska i jezdni, blisko 6 km nowych chodników i ponad 2 km tras rowerowych, a koszt całego przedsięwzięcia szacuje się na ok. 68 mln zł.
Równolegle realizowane są „małe kroki”: rewitalizacje podwórek – jak kwartał między pl. Strzeleckim, pl. Staszica, ul. Łowiecką i Bp. Tomasza I – porządkowany i zazieleniany sukcesywnie od 2014 r., z kolejnymi etapami po 2022 r. Pojawiło się nowe oświetlenie, więcej przestrzeni rekreacyjnej i lepsza infrastruktura dla rowerów.
Na Szczepinie bulwary wzdłuż Kanału Miejskiego i Starej Odry już dziś oferują ciągi spacerowe i miejsca wypoczynku, stopniowo wypełniane codziennym ruchem. Obok inwestycji miejskich działają inicjatywy oddolne i projekty budżetu obywatelskiego – m.in. koalicje „Łączy nas Odra” – finansujące oświetlenie, małą architekturę i łączniki pieszo-rowerowe. Do głosowania w WBO 2025 dopuszczono koalicyjny projekt z budżetem 3 mln zł. Efekt? Powrót do „wodnej codzienności”: spacerów, dojazdów rowerem i drobnych aktywności tuż nad rzeką.
Ulica Michalczyka: stoczniowe DNA i miejski plan
Miejscowy plan zagospodarowania dla rejonu ul. Długiej i Michalczyka, uchwalony w 2024 r., wyznacza ramy zmian w tej części miasta. Zakłada przekształcenie terenów dzisiejszych obiektów handlowych i zapleczy (hipermarket, market budowlany, hurtownie i magazyny) w zabudowę mieszkaniowo-usługową z nowym układem ulic, czytelnymi chodnikami i bardziej miejskim kształtowaniem przestrzeni – w tym uporządkowaniem rozległych parkingów. Całość ma być realizowana etapowo, tak by poprawić powiązania piesze i rowerowe z bulwarami oraz jakość codziennej przestrzeni publicznej.
Wzdłuż ul. Kazimierza Michalczyka funkcjonują dwa odcinki postoczniowego nabrzeża: przy numerze 11 – teren miejski, a przy 15 – teren prywatny. Miasto prowadzi działania związane z bezpieczeństwem, utrzymaniem i dostępnością na swoich fragmentach, natomiast ewentualne przekształcenia części prywatnych wymagają osobnych decyzji i uzgodnień administracyjnych.
Lekcje z północy: Kopenhaga i Hamburg w praktyce
Zagraniczne realizacje pokazują, że powodzenie przychodzi wtedy, gdy dawny charakter miejsca zyskuje nową treść. Adaptowane magazyny i hale przyciągają ludzi, gdy towarzyszą im ciąg pieszo-rekreacyjny, dobra komunikacja oraz aktywne partery usługowe.
Ani HafenCity, ani Christianshavn nie powstawały „od linijki” – były budowane etapami, w dialogu z mieszkańcami. Taki model sprawdzi się i nad Odrą: warsztatowe „DNA” stoczni, mała przystań i edukacja wodna mogą współistnieć z kafejkami i rekreacją, o ile priorytetem będzie bezpieczeństwo na wodzie i spójność przestrzeni.
Co z tego wynika dla mieszkańców?
Dla Nadodrza i Szczepina stawką są dwie rzeczy. Po pierwsze – dostępność: ciągły, wygodny bulwar, którym można przejść dłuższy odcinek miasta. Po drugie – charakter: zachowanie rzemieślniczego sznytu i śladów przemysłowej historii, które odróżnią tę część Wrocławia od innych nadwodnych promenad.
Rewitalizacja terenów poprzemysłowych, uporządkowanie nabrzeży i pierwsze „małe” otwarcia dla pieszych mogą uruchomić dalsze zmiany. Z planu miejscowego wynikają nowy układ ulic, szersze chodniki i uporządkowane parkingi – to poprawi dojścia do bulwarów i wesprze aktywne partery.
Kluczowe będą jasny harmonogram i przejrzyste zasady korzystania z nabrzeży. Miasto zapowiedziało ekspertyzy i zabezpieczenia na administrowanych odcinkach; harmonogram prac ma zostać przedstawiony po zakończeniu przygotowań. Im szybciej trafi on do mieszkańców, organizacji i lokalnego biznesu, tym łatwiej będzie koordynować działania.
„Małe HafenCity” po wrocławsku – bez kopiowania, z kontekstem
Wrocław nie potrzebuje kalki rozwiązań z północy, ale może z nich czerpać mądrą inspirację. Jeśli porządkowanie przepisów i kwestii bezpieczeństwa będzie szło w parze z oddawaniem terenów nadrzecznych mieszkańcom, rejon ul. Michalczyka może stać się brakującym łącznikiem między Nadodrzem a Portem Miejskim. To przestrzeń, która opowie historię wrocławskiej stoczni i jednocześnie zaprosi na weekendowy spacer – lokalne „must visit”, autentyczne, bo wyrastające z miejsca, a nie z folderu.
